Osmaniye yakınlarındaki Luvi kalesi Karatepe-Aslantaş’ın güney kapısının sağ odasında ziyafet sahnesi, yiyecek taşıyıcıları ve müzisyenleri betimleyen Luvi kabartmaları. (© Luwian Studies #0246)
Batı Anadolu arkeoloji tarafından henüz tam anlamıyla takdir edilmemiş büyük bir kültüre ev sahipliği yapıyordu: Luviler… Miken Yunanistan’ının karşısında, modern Britanya büyüklüğünde bir bölgede yaşayan Luviler sıklıkla doğudaki Hitit İmparatorluğu ile mücadele halindeydi. Günümüzde Luvi topraklarında – çoğu hâlâ kazılmayı bekleyen – yaklaşık 500 büyük yerleşim tespit edilmiştir.
Luviler yaşadıkları dönemin kültürel ve politik dinamiklerini şekillendirmiştir. Hiyeroglif yazıları Miken Lineer B yazısından yüzyıllar öncesine dayanır. Luviler üzerine yapılan çalışmalar Deniz Halkları’nın kökenleri ve Truva Savaşı’nın tarihsel gerçekliği gibi sorulara ışık tutmakta, Akdeniz arkeolojisinin uzun süredir çözülemeyen gizemlerini aydınlatmaya yardımcı olmaktadır. Luvi kültürünü anlamak bu önemli tarihsel olayları anlamlandırmak ve Tunç Çağı krallıklarının ani çöküşünü açıklamak açısından hayati bir öneme sahiptir.
Orta ve Geç Tunç Çağı'nda, Luvi topraklarında 483 büyük yerleşim alanı bilinmektedir. Yerleşim yoğunluğu en az Miken Yunanistan’ı, Hitit Orta Anadolu’su ve Minos Girit’indeki kadar yüksekti.
Luvi toprakları yaklaşık 250.000 km²’lik bir alanı kaplıyordu. Bu, Luvi topraklarının Hitit İmparatorluğu, Miken beylikleri ve Girit’in topraklarının toplamından bile büyük olduğu anlamına gelmektedir.
Luvi hiyeroglif yazısı, kesintisiz olarak bin yıldan fazla kullanıldı. Hitit Anadolu’sunda kullanılan Akad çivi yazısı 500 yıl boyunca varlığını sürdürürken, Minos Girit’inde üç farklı yazı sistemi 350 yıl boyunca kullanılmıştır. Miken devletlerinde kullanılan Linear B ise yalnızca 250 yıl kullanılmıştır.
Yaklaşık MÖ 700 yılında, Luvi hiyeroglif yazısı yerini alfabeye bıraktı. Luvi kültürü, Pers İmparatorluğu’nun yükselişiyle altıncı yüzyıla kadar varlığını sürdürdü ve zamanla tarihten silindi.
Luviler güçlü ancak genellikle göz ardı edilen bir Tunç Çağı uygarlığı olarak, Mikenler, Hititler ve daha sonraki Yunan toplumları arasındaki kültürel ve politik boşluğu doldurmaktadır. Geniş yerleşim alanlarının keşfi, zengin maden yatakları ve gelişmiş metal işleme teknikleri, Luvilerin bölgenin kaynakları üzerindeki ustalığını ve Akdeniz dünyası üzerindeki etkisini gözler önüne sermektedir.
Herodot ve Platon gibi antik yazarların anlatımları, Batı Anadolu’nun zenginliğini ve kültürel gelişmişliğini vurgulayarak, örgütlü ve refah içinde bir Luvi toplumunun varlığına işaret etmektedir. Onların mirası, yalnızca Truva Savaşı gibi önemli tarihi olayları açıklamakla kalmaz, aynı zamanda erken Yunan düşünürlerinin entelektüel sıçramalarını ve Frigler ile Lidyalılar gibi Anadolu güçlerinin yükselişini anlamamıza da yardımcı olmaktadır.
Luvilerin katkılarını bir araya getirdiğimizde, onların ticaret, kültür ve teknolojik yenilikler üzerindeki etkisini keşfederek, tarihin dönüştürücü bir dönemine nasıl şekil verdiklerini daha iyi anlıyoruz. Onların hikâyesini incelemek, bizi antik uygarlıklar arasındaki bağlantıları ve modern Akdeniz’in temellerini yeniden düşünmeye davet ediyor.
İsviçre’deki Joint Alumni Forum, Harvard, Oxford, Cambridge, Stanford, Yale ve Columbia mezunlarından oluşan bir dernektir. Dernek, üyeler için çeşitli konferanslar düzenlemektedir. Luwian Studies Başkanı Eberhard
Luwian Studies Vakfı’nın ilk web sitesi İngilizce, Almanca ve Türkçe dillerinde 15 Mayıs 2015’te yayımlandı. Büyük ölçüde göz ardı edilen Luwian kültürüyle ilgili haberler, bu
Luwian Studies Vakfı, The Ancient Near East Today dergisinin 13.1. sayısında “Processing Geospatial Data in Archaeology: Introducing LuwianSiteAtlas for Bronze Age Western Anatolia” (Arkeolojide Coğrafi
Cömert bağışlarınız, derinlemesine araştırmalarımızı sürdürmemizi ve Luvi uygarlığının öyküsünü paylaşmamızı sağlıyor. Araştırma ve sosyal yardım çalışmalarımıza katkıda bulunarak antik tarihin bu önemli bölümünü gün ışığına çıkarmamıza ve herkes için erişilebilir hale getirmemize yardımcı olun.
Katkıda Bulunun
